รู้จักการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด (Stem cell) รักษาผู้ป่วยโรคมะเร็ง

การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด หรือ การปลูกถ่ายไขกระดูก เป็นวิธีการรักษาโรคมะเร็งบางชนิด โดยใช้เซลล์ต้นกำเนิดเพื่อสร้างเซลล์เม็ดเลือดใหม่แทนที่เซลล์เม็ดเลือดที่ถูกทำลายจากการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดหรือการฉายรังสี

เซลล์ต้นกำเนิด เป็นเซลล์ที่มีความสามารถในการพัฒนาเป็นเซลล์ชนิดต่างๆ ในร่างกาย เช่น เซลล์เม็ดเลือดแดง เซลล์เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด เซลล์ต้นกำเนิดสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ดังนี้

• เซลล์ต้นกำเนิดแบบมีศักยภาพเต็มที่ (Embryonic stem cells): เป็นเซลล์ต้นกำเนิดที่มีความสามารถในการพัฒนาเป็นเซลล์ชนิดต่างๆ ในร่างกาย
• เซลล์ต้นกำเนิดแบบมีศักยภาพจำกัด (Adult stem cells): เป็นเซลล์ต้นกำเนิดที่มีความสามารถในการพัฒนาเป็นเซลล์ชนิดจำกัด

การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด มี 2 วิธีหลักๆ ดังนี้

• การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดของตนเอง (Autologous stem cell transplantation): แพทย์จะเก็บเซลล์ต้นกำเนิดจากไขกระดูกหรือเลือดของผู้ป่วยก่อนที่จะได้รับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัดหรือการฉายรังสี จากนั้นจึงนำเซลล์ต้นกำเนิดกลับมาให้ผู้ป่วยหลังการรักษาเสร็จสิ้น
• การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดจากผู้บริจาค (Allogeneic stem cell transplantation): แพทย์จะเก็บเซลล์ต้นกำเนิดจากไขกระดูกหรือเลือดของผู้บริจาคที่มี HLA เข้ากันกับผู้ป่วย จากนั้นจึงนำเซลล์ต้นกำเนิดมาให้ผู้ป่วย

โรคมะเร็งที่สามารถรักษาด้วยการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด

• มะเร็งเม็ดเลือดขาว: เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลัน โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรัง
• มะเร็งต่อมน้ำเหลือง: เช่น โรคฮอดจ์กิน โรคลิมโฟมา
• มะเร็งหลายชนิด: เช่น มะเร็งกระดูก มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด

ผลข้างเคียงของการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด

• การติดเชื้อ: ผู้ป่วยอาจมีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
• อาการข้างเคียงจากยา: ผู้ป่วยอาจมีอาการข้างเคียงจากยาที่ใช้ในการรักษา เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
• ภาวะแทรกซ้อนจากการปลูกถ่าย: อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการปลูกถ่าย เช่น ภาวะ GVHD (Graft-versus-host disease)

การเตรียมตัวก่อนการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด

• ผู้ป่วยจะต้องตรวจร่างกายอย่างละเอียด
• ผู้ป่วยจะต้องเตรียมร่างกายให้พร้อมสำหรับการรักษา เช่น การออกกำลังกาย การรับประทานอาหาร
• ผู้ป่วยจะต้องเข้าใจเกี่ยวกับการรักษาและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

การดูแลหลังการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด

• ผู้ป่วยจะต้องอยู่ในโรงพยาบาลเป็นเวลาหลายสัปดาห์
• ผู้ป่วยจะต้องได้รับยาเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
• ผู้ป่วยจะต้องติดตามผลการรักษาเป็นประจำ

การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด เป็นวิธีการรักษาโรคมะเร็งที่มีประสิทธิภาพ แต่ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์เพื่อประเมินความเสี่ยงและประโยชน์ของการรักษา

บทความอื่นๆ

อาหารที่ช่วยบรรเทาความเครียดในระหว่างการรักษามะเร็ง

: 17

: 08-Jan-25

ทำไมแสงแดด หรือ UV จึงทำให้มีโอกาสเสี่ยงมะเร็งผิวหนัง

: 50

: 11-Dec-24

แนวทางการดูแลผู้ป่วยมะเร็ง: การสนับสนุนร่างกายและจิตใจในทุกขั้นตอน

: 39

: 13-Nov-24

มะเร็งผิวหนัง: ปกป้องตัวเองจากรังสี UV เพื่อผิวสุขภาพดี

: 68

: 27-Aug-24